Van waterprobleem tot waardevol natuurgebied in Markelo

Een prachtig stukje natuur aan de A. ten Hovestraat in Markelo is een schoolvoorbeeld van hoe je een probleem kunt omdraaien naar iets waardevols. De bewoners in de wijken Anholtskamp en Koekoek kampten al jarenlang met wateroverlast. In 2007 is daarom een retentiegebied (een speciaal gebied om overtollig regenwater tijdelijk op te slaan) aangelegd door het Waterschap. De groenstrook langs de A. ten Hovestraat diende daarbij als buffer. Hoewel het retentiegebied zich goed ontwikkelde, bleef de wateroverlast in de directe omgeving bestaan. Daarom namen de bewoners in 2018 het initiatief om ook de groenstrook erbij te betrekken. Ze schreven een plan dat naast waterbeheer voorzag in natuurbehoud, cultuur, educatie en sociale verbinding.

Gemeentelijke duurzaamheidsprijs
Martine Pleijsier is één van de initiatiefnemers. Vanuit haar woning kijkt ze uit op dit natuurgebied. Zij zet zich hier vanaf het begin met hart en ziel voor in, inmiddels samen met vele buurtbewoners. “Met ons plan wonnen we in 2019 de gemeentelijke duurzaamheidsprijs. We zijn blij dat de gemeente zo goed naar ons heeft geluisterd en heeft meegewerkt om de wateroverlast aan te pakken en het gebied geschikt te maken voor veranderingen in het klimaat.

Insectensnelweg en Bed & Breakfast voor bijen
“In de tweede fase wilden we een insectensnelweg aanleggen, de I-1. Het ging namelijk slecht met de bijen, terwijl die heel belangrijk zijn voor ons voedsel. Daarom dachten we: ‘doe eens gek’ en besloten we een Bed & Breakfast voor bijen te bouwen. Ook staat er inmiddels een bijenstal met bijenkasten en hebben we bloemenweiden ingezaaid. En we hebben bankjes, een informatiepaneel en een ooievaarsnest geplaatst. Ouderen die hier komen wandelen vertelden namelijk dat hier vroeger een ooievaar zat.

Buurtbewoners hebben een groot insectenhotel getimmerd. Dat is een mooi voorbeeld van de verborgen talenten in de wijk. Het is ongelofelijk hoeveel ‘handige handjes’ er blijken te zijn. De één kan goed timmeren, de ander kan iets met drone-fotografie, weer een ander is goed met subsidieaanvragen. En we hebben ook een aantal taartenbakkers. Bij elke vergadering en elke maandelijkse bijeenkomst van de onderhoudsploeg is er dan ook iets lekkers. De sfeer moet goed zijn.”

 De blauwe ader
“Binnen het gebied blijven we steeds uitbreiden en ontwikkelen.  Het winnen van de duurzaamheidsprijs betekent nog niet dat je alles kunt doen wat je wilt. Sinds anderhalf jaar hebben we daarom een gebruiksovereenkomst (een afspraak over het gebruik van de grond) met de gemeente. Dat maakte het mogelijk het insectenhotel te plaatsen en  de poel te graven.

Dwars door het gebied loopt een blauwe ader, onze ecologische watersnelweg, de E-1. Hiermee verbinden we een aantal poelen met elkaar. Onder andere één bij Herberg de Pot en bij de Rijssenseweg. In en rond Markelo was eerst weinig tot geen stilstaand water, terwijl dat juist belangrijk is voor verschillende amfibieën en libellen. We hebben hier ook veel kleine watersalamanders en andere kleine waterbeestjes. We hopen in de toekomst de kamsalamander hier te krijgen. De biotoop (ecologische leefgebied) is hier immers uitstekend!”

Iedereen kent elkaar

“Nog even over die sfeer; wat dat betreft heeft er een totale omslag plaatsgevonden. Voorheen spraken de bewoners in deze straat elkaar nauwelijks. Nu kent iedereen elkaar en helpt elkaar met van alles. De bewoners van het hiernaast gelegen verpleeghuis komen hier vaak een rondje wandelen met hun naasten of gaan hier op een bankje zitten. Dat breidt zich ook uit naar de rest van de wijk en het dorp.

Elk jaar met burendag nodigen we de inwoners van Markelo uit. Met taart natuurlijk. Wat je ziet is dat iedereen zijn eigen netwerk heeft waarvan we gebruik kunnen maken. Zo kent iemand een rietdekker, die ons riet heeft geschonken voor het bijenhotel. In het begin kwam iemand een regenton brengen voor bij de bijenstal. Die is nu niet meer nodig, omdat er nu altijd drinkwater voor de bijen in de poel staat. En laatst kwam er iemand een vlinderstruik brengen.

Een oud-bewoonster van de A. ten Hovestraat was schrijfster van Haiku’s. Dat zijn Japanse versjes bestaande uit drie versregels van vijf of zeven lettergrepen, die als één zin worden uitgesproken. De omgeving van dit natuurgebied was haar inspiratiebron voor meerder haiku-bundels. Zo is het idee ontstaan om langs het wandelpad door dit gebied een aantal borden met haar haiku’s neer te zetten. Haar nabestaanden uit het noorden van het land waren aanwezig bij de opening van het pad. Zo mooi, die betrokkenheid!”

De jeugd heeft de toekomst

“Onder het motto ‘Laat Jeugd en Natuur de toekomst houden’ betrekken we ook de jeugd bij onze activiteiten. Kinderen uit de wijk komen mee met hun ouders en ik laat hen graag van alles zien, bijvoorbeeld de larven van de libellen. Ook hebben we lespakketten en excursies opgezet voor twee scholen in het dorp en begeleid ik leerlingen met het maken van hun herbarium (een verzameling gedroogde en geordende planten).

• Boekentip van Martine: Gasten van bijenhotels, van schrijver Pieter van Breugel. “Dit boek beschrijft hoe je een goed bijenhotel moet maken. Een heel nuttig boek, want er zijn veel slechte bijenhotels. Als er splinters aan zitten beschadigen de vleugels. Niet alle houtsoorten zijn daarom geschikt.”