Iedereen moet weten waar ons voedsel vandaan komt

Kom kieken op de boerderij! Dat is het motto van de Kiekeboer’n in Twente. Een enthousiaste groep agrariërs, die vinden dat iedereen moet weten waar ons voedsel vandaan komt. Ook willen ze meer verbinding en begrip tussen boeren en burgers. Alina Udink is zo’n ‘Kiekenboerin’ en coördinator van de vereniging van ongeveer 20 deelnemende boerenbedrijven.

Kennismaking met leven en werken op de boerderij voor ieder kind

“Het is toch zorgelijk dat mensen niet meer in de gaten hebben waar ons voedsel vandaan komt. Als vereniging willen we elk kind laten kennismaken met het leven en werk op een boerderij. Daarom richten we ons op schooleducatie. Vooral op de basisschoolgroepen 3 tot en met 8, maar ook op het vmbo, mbo en de BSO. Onze groep Kiekeboer’n bestaat voornamelijk uit melkveehouders. Daarnaast doet ook een bedrijf met zoogkoeien mee, een varkensbedrijf en een schapengrazerij.”

Meer dan een gezellig uitje

“Alle Kiekeboer’n zijn gecertificeerde educatieboeren. Dat betekent dat er bepaalde eisen gelden. Zo moet je als educatieboer voldoen aan een risico-protocol voor een veilig erf, verzekerd zijn, een BHV-cursus hebben gevolgd en een VOG (Verklaring Omtrent Gedrag) hebben. Bovendien moet je de cursus Belevend Leren hebben gevolgd. Zodat je weet hoe je moet voldoen aan de leerdoelen van de school. Het gaat dus echt om meer dan een gezellig uitje en leuk koeien en kalfjes aaien. Zuivelnl, de ketenorganisatie van de zuivelsector, heeft speciale lesprogramma’s gemaakt voor de basisscholen. Dat materiaal kun je altijd gebruiken. Maar als bedrijf kun je ook je eigen opdrachten toevoegen. Zelf laat ik de kinderen vaak in groepjes allerlei opdrachten uitvoeren. Dan laat ik ze bijvoorbeeld de stal en het erf opmeten, voer wegen en de verschillende soorten koeienvoer herkennen. Maar ook een kijkje bij de melkrobots, die de koeien volautomatisch melken, is erg interessant. Daarnaast heb ik met een paar andere boerinnen een soort escape-spel gemaakt. Dan vertel ik de kinderen dat ik heel verdrietig ben, omdat ik Kiki het kalfje kwijt ben. Ik vraag de kinderen om haar te helpen zoeken. Ze gaan dan in groepjes het erf op. Daar staan overal bordjes met plaatjes en informatie over dieren die op en rond het boerenerf kunnen leven. Denk aan de vos, kikker, vleermuis, uil of het roodborstje. Aan de hand van opdrachten leren ze hoe die dieren wonen en wat ze eten. En uiteindelijk vinden de kinderen Kiki natuurlijk terug.”

 

Alle scholen kunnen zich aanmelden

“Op ons bedrijf ontvang ik gemiddeld één of twee klassen per maand. Maar er zijn ook Kiekeboer’n die minder vaak of juist vaker een klas ontvangen. Dat kan iedereen zelf aangeven. Op kiekeboeren.nl kunnen scholen zichzelf aanmelden voor een bezoek en een beschikbare datum kiezen. De deelnemende boer neemt dan contact op met de leerkracht om nader af te stemmen. Bijvoorbeeld of er onderwerpen zijn waaraan ze speciaal aandacht kunnen schenken. Een boerderijles duurt 2 tot 2½ uur. Als Kiekeboer’n hopen we dat nog veel meer scholen mee gaan doen. Het mooiste zou zijn als de boerderijles vast in het lesprogramma zou zitten. Ik ben telkens weer verbaasd hoe weinig kinderen weten over ons voedsel en de natuur. En de kinderen vinden het geweldig. Als ze hier net het erf op komen, wordt er nogal eens geroepen: ‘Het stinkt hier’. Maar als de les is afgelopen willen ze vaak nog langer blijven.”

Kom eerst eens kijken wat we aan duurzaamheid doen

“Naast scholen zijn ook volwassenen van harte welkom bij alle Kiekeboer’n. Veel mensen hebben een mening over wat boeren fout doen, maar zijn nog nooit op een boerderij geweest. Dus kom eerst eens kijken wat we doen. Het museum Eungs Schöppe organiseert bijvoorbeeld een leerzame combinatie van museumbezoek en een fietstocht met boerderijbezoek.

Zelf laat ik graag onze melkrobot en mestvergister (machine die mest omzet in biogas) zien. De vergister zet het methaangas dat uit de mest komt om in elektriciteit. Dat komt niet alleen het milieu ten goede, maar zorgt er ook voor dat we zelfvoorzienend zijn wat betreft stroomverbruik. Van de 350.000 kW stroom die we jaarlijks produceren, gebruiken we tweederdedeel zelf. De rest leveren we terug aan het net. Tijdens het vergistingsproces komt er warmte vrij, want de motoren geven warmte af. Deze warmte gebruiken we weer om water te verwarmen tot wel 95 graden. Een tankwagen van Gildebor haalt hier elke dag 25 kuub van dit water op. Zij gebruiken dit voor de onkruidbestrijding in de gemeente. In plaats van RoundUp, een gif dat schadelijk is voor mens en milieu.”

Akkerranden en vleermuizenhotel

“De roostervloeren in onze stal hebben we dichtgelegd met rubber. Zo krijgen we de mest zo vers mogelijk in de vergister. Dat levert een behoorlijke vermindering op van uitstoot van methaan en ammoniak. We proberen ook zo veel mogelijk aan natuur- en milieubeschermingsinitiatieven mee te doen, zoals aan het inzaaien van akkerranden met wilde bloemen. Kortgeleden hebben we in overleg met Stichting Hofvogels een vleermuizenhotel op het erf geplaatst. En binnenkort komen ze hier huiszwaluwen en boerenzwaluwen tellen.”

Verbinding boer-burger

“Als Kiekeboer’n willen we graag open in onze communicatie zijn. Die verbinding tussen boer en burger vinden we belangrijk. De één kan een grotere stap zetten, de ander een kleinere. Net zoals burgers zelf iets kunnen doen voor de natuur en het milieu  rond hun huis en in hun tuin.”

Meer info: kiekeboeren.nl

• Filmtip van Alina: video ‘Goed boeren in de Hof van Twente’, te zien op YouTube.