Behoud, herstel en ontwikkeling van de boerennatuur

Wie wel eens in de buitengebieden van de Hof van Twente wandelt of fiets heeft ze vast wel eens gezien; de traditionele houten hekwerken bij weilanden of natuurgebieden. Grote kans dat die gemaakt zijn door de werkploeg van de Agrarische Natuurvereniging Hooltwark. “Daar zijn we bekend mee geworden”, vertelt Ronnie Steentjes, voorzitter van Hooltwark. 

Van bankjes en hekken naar natuur- en landschapsbeheer

“Hooltwark is opgericht in 2006 en telt inmiddels (juni 2024) op de kop af 161 leden. In de beginjaren waren de (vooral kleinere) boeren in de winter niet zo druk met hun bedrijf. Als bijverdienste en een soort ruilhandel maakten ze toen vooral houten hekken en bankjes voor natuurverenigingen. Vandaar ook onze naam, dialect voor: ‘houtwerk’. Die bankjes waren erg geliefd. Je vindt ze zelfs in Limburg terug.

Ondertussen hebben we een ruimere doelstelling en richten we ons vooral op natuur- en landschapsbeheer. Dat doen we door het versterken van landschapselementen, weidevogelbeheer of het inrichten van nestgelegenheid voor vogels op het boerenerf. Voor onze werkploeg betekent dit klussen als bomen kappen, draadpalen uitzetten, het afzetten van houtwallen, aanleggen van poelen en het planten van singels (groene erfafscheidingen).

Wat we heel belangrijk vinden is het ontzorgen van de boeren. Die hebben al genoeg aan hun hoofd met alle regelgeving en administratie. Van de kleinschalige agrarische bedrijven zijn er tegenwoordig niet veel over. De grote komen vaak niet toe aan dit soort werk. Een mooi voorbeeld van wat wij voor boeren kunnen betekenen is een klus voor een boer in Bentelo. Hij wil zijn grond ‘omtoveren’ in een landschap. En heeft ons gevraagd de bomen aan te planten en lanen aan te leggen.”

 

Begaan met de natuur

“Veel mensen denken dat boeren niet natuur-minded zijn. Niets is minder waar! De meesten zijn echt begaan met de natuur. Wat denk je als ze ’s morgens aan de koffie zitten en ze zien reeën of een haas over hun akker lopen. Dat vinden ook zij prachtig. Wat wij nu veel doen is het inzaaien van akkerranden met bloemenzaad. De meeste boeren hebben daarvoor wel wat ‘verloren stukjes grond’. Bijvoorbeeld doordat er onder de bomen geen zon komt. Of een hoekje waar ze met die grote machines van tegenwoordig niet bij kunnen komen. De gemeente stelt hiervoor subsidie beschikbaar en kan ons dan weer vragen het inzaaien te verzorgen. Vorig jaar hebben we zo’n 64 kilometer akkerrand van 3 á 4 meter breed ingezaaid. Het mooie hiervan is dat je de natuur ziét herstellen. De patrijs was bijna helemaal uit ons landschap verdwenen. Op het platte grasland kon die geen insecten meer vinden. Nu nemen de aantallen weer toe, net als van de kievit.”

Samenwerking met Stichting Weidevogels

“Over vogels gesproken: Hooltwark werkt nauw samen met de Stichting Weidevogels Hof van Twente. Zo hebben we een gezamenlijk plan opgesteld voor het aanleggen van plas-drassen. Dat wil zeggen dat je grasland of greppels (tijdelijk) onder water zet. Daar profiteren vogels als de fuut en de tureluur van. De Stichting Weidevogels weet precies welke boeren plekken op hun land hebben die daarvoor geschikt zijn. Zo informeren we elkaar en werken we hand in hand.”

Kruidenrijk grasland
“Als natuurvereniging zien we het belang van biodiversiteit. Kruidenrijk grasland draagt daaraan bij. Vandaar dat wij boeren graag informeren over de toepassing en voordelen ervan. Wist je dat koeien die kruidenrijk gras eten evenveel melk leveren als koeien die Engels raaigras eten? Dat blijkt uit onderzoek in de regio. Bovendien kunnen koeien vaker de weide in, doordat de boer elke dag de rantsoendraad een stukje op kan schuiven. Dit is wel iets arbeidsintensiever, maar daar staat tegenover dat koeien die kruidenrijk gras eten gezonder zijn. Dat kun je alleen al zien aan hun vastere ontlasting. Verder hoeft de boer de veearts minder vaak in te schakelen en blijven de koeien langer melk geven. Dus hoe mooi wil je het hebben?”.

Meer info: Hooltwark.nl

• Filmtip van Ronnie: ‘Bodemleven in beeld; 50 helden van de bodem’ over het belang van het in stand houden van de structuur van onze bodem.
• Leestip: ‘Dit is uw land. Het einde van een boerenparadijs’. Schrijvers: Hans van Grinsven en Kees Kooman, ISBN 978-94-6297-067-0.