Weidevogels; je mist ze pas als ze er niet meer zijn

Met de weidevogels gaat het landelijk niet goed. Ook de gemeente Hof van Twente kampt met een neergaande trend van broedselsucces. De vrijwilligers van de Stichting Weidevogels Hof van Twente maken zich daarom ook zorgen. Weidevogels zijn niet de meest flexibele vogels en houden vaak vast aan hun oude, bekende terrein. Als ze éénmaal weg zijn, keren ze niet zo snel meer terug. “Nú is het dus het moment om alle zeilen bij te zetten” aldus Tjeerd Ploeg, vicevoorzitter van de Weidevogels.

Fastfoodplek voor roofdieren

“Weidevogels hebben naast kruidenrijk grasland, waar veel insecten in zitten, ook ruimte en rust nodig. En plekken waar ze na de lange trek bij aankomst uit de overwinteringsgebieden met elkaar voldoende voedsel kunnen vinden. Dan gaat het om natte plekken, plas-dras of langs de rivieren. Maar het landschap en leefgebied voor de weidevogels wordt steeds kleiner. Door bebouwing, infrastructuur en werkzaamheden die de vogels verstoren. In de gebieden waar de weidevogels zitten, is het aantal roofdieren toegenomen. Meer vossen, dassen en marters, maar ook kraaien, reigers, ratten en huiskatten maken dat het leefgebied van de weidevogels een soort fastfoodplek voor roofdieren wordt.”

Drone met warmtecamera

“We zijn bij de Weidevogels met ongeveer 50 of 60 vrijwilligers. Sommigen van hen zetten zich al decennialang in. Daar ben ik trots op! Vanaf begin maart tot halverwege juni gaan we in groepjes op pad. Zo’n beetje om de 14 dagen kijken we in het weekend welke vogels waar zitten en doen we tellingen. Dat doen we vooral vanaf de weg of het fietspad, om de vogels en de gewassen zo min mogelijk te verstoren. Maar eigenlijk hebben we te veel gebieden voor te weinig mensen. Gelukkig hebben we goed contact met de gemeente. Ook die wil de biodiversiteit hooghouden, maar kan dit werk zelf niet doen.

Anderhalf jaar geleden hebben we dankzij financiële hulp van de gemeente een moderne drone met warmtecamera aangeschaft. Dat was een flinke investering voor ons. Deze drone zetten we inmiddels volop in. Ons actieve team van vrijwilligers kan zo sneller en efficiënter vogels en nesten lokaliseren. Wij markeren het nest dan met stokken en geven de gps-coördinaten door aan de boer of landeigenaar. Zo kunnen ze bij het maaien de nesten omzeilen en behouden. We zoeken hierin vooral naar verbinding en kijken hoe we elkaar kunnen helpen. De reacties zijn positief en er komt steeds meer begrip bij alle betrokken partijen. Juist in de samenwerking met elkaar komen we verder. Het voordeel van de drone is dat we minder het land in moeten, dus minder verstoring bij de vogels en minder sporen in het gewas. We willen de inzet van de drone trouwens ook met jagers delen, zodat deze nog beter wordt benut.”

Samenwerken, verbinden en telkens deeloplossingen zoeken

“Natuurbescherming is iets van de lange termijn. Natuurlijk willen we alles zo snel mogelijk en direct resultaat zien. Maar wat in de afgelopen 40 tot 50 jaar verloren is gegaan aan biodiversiteit, maak je niet in één seizoen weer goed. En alleen al helemaal niet. Dus is het samenwerken, verbinden en telkens deeloplossingen zoeken die samen een geheel vormen om de natuur te behouden. Als dat ons lukt is dat al een grote stap. De aanleg van plas-drassen samen met de Agrarische Natuurvereniging Hooltwark, met lokale boeren, en met de inzet van onze drone zie ik al als zo’n stap in die richting.”

Je mist ze pas als ze er niet meer zijn

“Weidevogels wonen niet bij mensen in de tuin. Hierdoor kent lang niet iedereen ze en mis je ze pas als ze er niet meer zijn. Dit geldt trouwens ook voor vlinders in je tuin. Mensen zijn meestal niet dagelijks in de omgeving waar weidevogels zijn. Dus valt ons werk ook niet direct op bij het grote publiek. En ons droneteam bestaat uit vroege vogels. Als zij ’s morgensvroeg langs het weiland staan, liggen de meeste mensen nog op één oor.”

Genieten van de vogels en de geluiden

“Ons doel is om de komende jaren gebieden aan te leggen waar de weidevogels rust en voedsel vinden om de populatie in stand te houden. Nu zijn er voor ons veldwerk feitelijk te veel gebieden en te weinig mensen. Als je in je eentje vijfitg hectare onder je hoede hebt, mis je geheid broedsels. Daarom denken we dat we beter bepaalde gebieden kunnen aanwijzen. Die we dan goed kunnen beschermen. Van daaruit willen we dan werken aan meer begrip en samenwerking met boeren en de Provincie om deze vogels te behouden.

Bij Markelo langs de Schipbeek ligt bijvoorbeeld een mooi stuk open landschap, geschikt voor weidevogels. Daar zouden we graag meer willen doen. Dan kunnen de fietsers die langs de Schipbeek fietsen ook genieten van de vogels en de geluiden. Dat maakt de beleving in de natuur veel mooier. Die waarde hebben wij als mens niet direct op ons netvlies, maar het maakt wel degelijk uit of je wat ziet en hoort tijdens je fietsuitje of wandeling. Het zou ook mooi zijn als we schoolklassen kunnen meenemen het veld in. Het zaadje van liefde voor de natuur moet je jong planten.”

Veel kleine dingen waarmee je een verschil kunt maken

“Natuurbescherming bestaat vaak uit vele kleine stapjes samen. Naar elkaar wijzen of elkaar iets opleggen zie ik niet als weg om verder te komen. Als ieder naar eigen vermogen en inzet een steentje bijdraagt komen we er ook wel. Zet bijvoorbeeld bloeiende planten in je tuin, zet een haag in plaats van een schutting neer, maai je gazon pas in juni zodat de bijen ook bloemen hebben. Er zijn veel kleine dingen waarmee je een verschil kunt maken. Of plaats een broedplek voor een scholekster op je dak als je in het buitengebied woont.

Weidevogels zijn snel verstoord in het broedseizoen en nesten gaan nogal eens verloren door een loslopende hond of kat. Dus het helpt als je in het broedseizoen je hond aan de lijn en de kat binnen houdt. En als mensen grond hebben en iets voor de weidevogels willen doen: wij helpen graag. Of als mensen zich als vrijwilliger bij ons willen aansluiten, zijn ze uiteraard van harte welkom. Jongeren vinden het misschien gaaf om met het droneteam op stap te gaan. Door samen te werken helpen we elkaar én onze natuur verder.”

Meer info: weidevogelshofvantwente.nl

• Filmtip van Tjeerd: ‘Vogels kun je niet melken’. “Een mooie film over de spanning tussen economische belangen van de boer en het beschermen van de weidevogels en dan vooral de grutto.”
• Boekentip: ‘Grutto! De reis van onze nationale vogel’ van Ruben Smit en Rob Buiter. “Voor wie van mooie foto’s en een mooie achtergrond houdt. Echt een schitterend boek over het leven van deze mooie weidevogel.”